Zeeland loopt achter met restauraties van monumenten:

het ontbreekt aan geld, wil en scholing

Artikel uit PZC - 8 september 2022
Ernst Jan Rozendaal

,,Naar buiten dames”, zegt Hans Smeenk, als hij zes kippen met zachte dwang uit zijn kantoortje op het boerenerf zet. Ze maken te veel lawaai. Eerder, tijdens zijn rondleiding door de Grote Muiterij in Sint-Maartensdijk, kijkt hij niet op of om als er zeven ganzen achter hem langs paraderen.

Het is een gezellige rommel rond de eeuwenoude boerderij. Zakken cement, stenen, hout, steigers en afzetlinten geven aan dat er hard wordt geklust. ,,De technische restauratie is niet zo interessant”, betoogt Smeenk. ,,Het gaat om het verhaal, niet om de stenen die we op elkaar leggen.” Hij heeft een aannemersbedrijf dat gespecialiseerd is in restauraties. De Grote Muiterij heeft hij zelf gekocht. Het is zijn privéproject. Toch haalt hij daar ook de wereld binnen. Een groot spandoek met de letters ROP geeft aan dat het een restauratie opleidingsproject is, waar jonge timmerlieden en metselaars het vak leren.

Zaterdag, tijdens Open Monumentendag, leidt Smeenk publiek rond. Dat kan zich op voorhand verheugen, want hij is een enthousiasmerend verteller.

Hans Smeenk wijst op schilderingen in de gang van de Grote Muiterij. ©Marcelle Davidse

Hij wijst op details die leken ontgaan. Zoals in het zomerhuisje van de boerderij waar restanten te zien zijn van een muurschildering. ,,Kijk. Hier zie je de koepelkerk in Middelburg. Als ik dat tegenkom, wil ik weten waarom die schildering daar zit. Was het luxe? Waren de eigenaren gewoon heel creatief? Ik vermoed dat een pot verf goedkoper was dan een rol behang en dat die wanden dus uit zuinigheid zijn beschilderd.”

Restaureren is in de eerste plaats conserveren, aldus Smeenk. Daarna pas repareren of eventueel kopiëren. Niet alleen het monument zelf moet bewaard blijven, maar vooral het verhaal er omheen. Waarom staat het hier? Waarom ziet het er zo uit? Hoe kwamen ze vroeger aan water? Wat is er in de loop der eeuwen aan veranderd?

Hij heeft een flinke subsidie van de provincie gekregen om de Grote Muiterij te restaureren. In de schuur komen appartementen. Uit de Erfgoedmonitor die vorige week werd gepresenteerd blijkt dat een kwart van de rijksmonumenten in de provincie er slecht aan toe is. Landelijk is Zeeland hekkensluiter. Smeenk snapt dat wel. ,,Eén: Zeeland is niet de rijkste provincie. Twee: het culturele besef is hier te weinig ontwikkeld om restauraties te wíllen doen. En drie: de kwaliteit van restauraties moet beter. Dat begint met een goede scholing.” Dat verklaart zijn missie.

Een blik vanuit de zomerwoning van de Grote Muiterij met rechts een fragment van de muurschildering. © Marcelle Davidse
Metselaar Richard Struijs herstelt het oude arkenskot van de Grote Muiterij. ©Marcelle Davidse

Bronnen:

  • Foto’s en tekst: PZC